Category Archives: Recensies

Verslag Masterclass Richard Wolfe

Posted on by

Utrecht, 14 januari 201720170114_021

Deze workshop “Ter voorbereiding van het Nationaal Altvioolconcours 2017” werd door de doelgroep aanvankelijk wat afwachtend bekeken: Welke van de 20 concours-deelnemers zouden het lef hebben (“just watch this!“) om hun spel in een openbare masterclass te laten bekritiseren door conservatoriumdocent en NedPhO-aanvoerder Richard Wolfe?

Uiteindelijk heeft de leergierigheid het gewonnen van de verlegenheid: Wie niet waagt, die niet wint! De vijf moedigen waren:

  • Esther Fernandez Olalla (Codarts),
  • Raquel Sanchez Gonzalez (Codarts, hors concours),
  • Kardelen Buruk (KonCon),
  • Martin Moriarty (CvA)
  • William Murray (CvA). .

Helaas was de pianist ziek, dus het moest allemaal zonder begeleiding, maar dat mocht de pret niet drukken.

Het “Konzertstück” van Enescu is één van de drie verplichte werken in de eerste ronde van het concours. De overige twee verplichte werken zijn: Een Mozart-duet viool/altviool en een opdrachtscompositie van Oene van Geel, die pas vorig week is uitgegeven.

Vandaar dat bijna alle deelnemers ervoor hadden gekozen om aan het stuk van Enescu te werken in de masterclass. Dit is een echte “Pièce de concours“, geschreven voor de eindexamens bij het conservatorium in Parijs (vorig jaar heeft de DVS over deze categorie stukken een aparte workshop gegeven). Het bevat een groot aantal technische uitdagingen, die allemaal binnen 10 minuutjes de revu passeren: Arpeggio’s, chromatische toonladders, van laag tot heel hoog, akelige dubbelgrepen, noem maar op.

Sommigen maken grote indruk met zeer precies en virtuoos linkerhandwerk, maar hebben dan weer moeite met stokindeling, adem en frasering. Anderen zijn onzeker mbt de intonatie op dubbelgrepen. Sommigen hebben moeite om genoeg klank te produceren in de uitbundige passages, anderen vinden juist een uitdaging in het maken van een voldoende subtiele pianissimo. Een terugkerend gespreksonderwerp van de docent is het verbinden van noten en frasen en de rol van streek en vibrato hierbij.

Ondanks dat ik me had voorgenomen om geen individuele prestaties met naam te noemen, wil ik toch twee uitzonderingen maken:

Ten eerste Raquel Sanchez Gonzalez (Codarts), die geen concoursdeelnemer is, maar heeft laten horen dat ze met haar Walton-concert goed bezig is.

Ten tweede William Murray, die niet alleen in bezit is van een erg mooie Amati altviool, maar tevens een verpletterende Hindemith op.25/1 in huis blijkt te hebben.

De deelnemers (en toehoorders) hebben veel inspiratie opgedaan bij deze uitgebreide masterclass-dag, wat dat betreft is het Nationaal Altvioolconcours, dat over een maand begint, opeens heel veel dichterbij gekomen. Veel dank aan Richard Wolfe! En wij wensen iedereen heel veel succes met de laatste weken van concoursvoorbereidingen!

Kristofer G. Skaug

20170114_029 20170114_037

20170114_04520170114_053

 

 

 

 

 

 

20170114_054

 

Recensie Altvioolconcert MacMillan

Posted on by

Nederlandse première altvioolconcert van MacMillan
door het Radio Filharmonisch Orkest met solist: Lawrence Power
Tivoli Vredenburg 2 December 2016

door Sofie Booy

Ik ben Sofie Booy, 17 jaar, speel 6 jaar viool en afgelopen week was mijn eerste week dat ik begon met lessen altviool bij Karin Dolman. Deze week mocht ik een dag meelopen, les, workshop op Codarts en als afsluiting dit mooie concert met een Nederlandse première van een altvioolconcert. Dat komt natuurlijk niet zo vaak voor.

Ik was heel benieuwd naar het stuk, ik had van tevoren het proberen te luisteren, maar kon het nergens vinden, dus was het echt een verrassing wat er zou gaan komen.

Voorafgaand aan het concert was er een toelichting, waarbij de presentator Lawrence Power had gevraagd of hij even wat vragen wilde beantwoorden en om zijn alt mee te nemen om er wat stukjes op te spelen die we gingen horen. Dat laatste wilde hij niet, maar vragen beantwoorden vond hij wel goed.

Wij kregen een stukje van het 1e deel van het concert te horen. Hij reageerde daarop dat hij het eigenlijk jammer vond dat het al een beetje verklapt was, wat er zou gaan komen. De presentator zei dat het haar ervaring was dat mensen het fijn vinden om een stukje te horen zodat ze het herkennen in het concert, vooral als het nieuw is. Dat vond ik dus ook.

20161202_lawrence_power_en_sofie_booy

Lawrence Power met Sofie Booy

Na het interview begon het concert, dat ook op NPO Radio 4 werd uitgezonden. Het concert kreeg de titel: ‘melancholie en uitbundigheid’ dat vind ik wel 2 erg goed gekozen woorden om het altvioolconcert te omschrijven. Het was een best modern stuk, de componist leeft nog. Toch was het goed te volgen, er waren soms erg grote contrasten tussen orkest en solo alt, het hadden zo 2 verschillende stukken kunnen zijn, maar paste toch wel bij elkaar. Door de harmonische klanken van het orkest was het niet al te gek 😉

Soms schrok ik van wat er ging gebeuren, het was overweldigend. Omdat je natuurlijk niet echt heel goed kan verwachten wat er komen gaat.

In het tweede deel had de alt allemaal flageoletten en het orkest zachte akkoorden, het klonk alsof het onderwater was, en de alt een soort walvis geluiden maakte (op de meest positieve manier) dat fragment lieten ze namelijk ook bij de toelichting horen. Iemand anders in het publiek vond het klinken als ‘straatgeluiden’, het is dus bij iedereen verschillend.

Er werd ook veel gebruik gemaakt van de eerste twee alten, de eerste twee cello’s en de solist, die een soort vraag en antwoord spel speelden. Dat was erg bijzonder en leuk gedaan.

Lawrence Power liet zich echt gaan met de muziek, zijn gezicht was erg ontspannen waardoor zijn wangen meebewogen met hoe hij speelde. Hij had een erg mooie klank die goed aansloot bij het orkest.

Hij heeft ontzettend lange pinken waardoor het  (leek) alsof hij erg makkelijk kon spelen. In het begin vertelde hij ook dat toen hij het stuk te zien kreeg, hij het meteen kon spelen.

Het vooroordeel wat vaak veel mensen hebben over moderne muziek (en ik meestal ook maar nu steeds minder), is dat het ontoegankelijk is, maar dat was in dit geval helemaal niet zo. Dus gewoon proberen en ontdekken!

“Mooi, maar ‘t kan beter…” (verslag Masterclass Tabea Zimmermann)

Posted on by

recensie/verslag door Adriaan van ‘t Wout

Op weg naar TivoliVredenburg te Utrecht, waar zaterdagochtend 21 maart 2015 de wereldwijd gevierde Tabea Zimmermann een Masterclass zou geven, stuitte ik op tieners die zich verdrongen voor de ingang. Een goed teken, dacht ik aanvankelijk, maar ze stonden in de rij om kaartjes te bemachtigen voor de populaire popgroep ‘Tokio Hotel’. De belangstelling voor de masterclass was aanzienlijk geringer; slechts een 30-tal altvioolvrienden en -vriendinnen had de moeite genomen om zich naar ‘Cloud Nine’ te begeven. Darija Kozlitina (Rotterdams Phil), Frank Brakkee (Radio Fil) en Roald van Os (DVS) hadden uit 16 aanmeldingen 4 jonge talenten geselecteerd die de confrontatie met de Master mochten aangaan.

20150321_MC_016Elisa Karen Tavenier oogste complimenten over deel 1 uit het Konzert in D, Opus 1 van Karl Stamitz. “Mooi, maar … (gevolgd door het onvermijdelijke) … ’t kan beter. Je speelt nog te veel met de linkerhand van een violiste. De altviool lijkt wel op een viool, maar moet toch anders bespeeld worden”. Tabea onderstreepte dit met een reeks rek- en strekoefeningen voor de linkerhand en het advies toonladders over 3 octaven te studeren met opschuivende posities en speciale aandacht voor de zwakste schakel: de pink. Tenslotte nog: “Kantel de alt, wees flexibel, maak verschil in houding bij het spelen op de C-snaar en de A-snaar.”

20150321_MC_033Hessel Moeselaars interpretatie van de Sonate Opus 147 van Sjostakovitsj riep bij Tabea vragen op: “Wat voel je bij het spelen van dit stuk?” Moeilijke vraag, die de kern aansneed van de sfeer achter de noten. Haar advies: “Maak grotere verschillen tussen pp en ff, zing een paar passages als je studeert en probeer jouw gevoel dan over te brengen op het publiek. Studeer langzaam en werk meer aan de expressiviteit”.

20150321_MC_065Vervolgens imponeerde Iteke Wijbenga haar toehoorders met het 1e deel uit het altvioolconcert, dat Béla Bartók onvoltooid had achtergelaten. “Als je dit werk gaat spelen, moet je eerst uitzoeken wat van Bartók is en wat Serly daaraan heeft toegevoegd. Er staan bv. onlogische tempo aanwijzingen in. Luister naar de muzikale taal van Bartók en maak dan jouw eigen concept”, sprak de Master eerst, gevolgd door: “Mooi, maar … Was je nerveus?”. Iteke knikte. “Dat hoort er bij, accepteer dat je nerveus bent en bestrijd het niet, want dan wordt het gevoel alleen maar erger”. Vanuit de streektechniek werd daarna intensief gewerkt aan meer klankvolume en de opbouw van de dynamiek naar hoogtepunten. “Vertel het verhaal en maak het spannend”.

20150321_MC_118Lisa Eggen sloot de rij overtuigend af met een deel uit de Sonate Opus 11 nr. 4 van Paul Hindemith. Maar desondanks besteedde Tabea veel aandacht aan de stoktechniek. “Gebruik je rechterhand bewust, niet alleen om meer toon, maar vooral om een ‘kernachtiger’ geluid te produceren. Maak een groter verschil in de dynamiek, varieer het tempo van het thema en stel je vingerzetting altijd in dienst van de uitdrukking”, waren kort gevat haar aanwijzingen.

Na afloop van de Masterclass probeerde ik Tabea Zimmermann te strikken voor een interview, maar wegens tijdgebrek kon dit zo niet plaatsvinden. “Stuur mij uw vragen per email en ik zal ze beantwoorden”, beloofde ze. Kort voor de paasdagen vielen ze in mijn mailbox.

Mijn vraag, of (in het algemeen gezien) expressiviteit in het spel van een student beïnvloed wordt door de leeftijd, kon en wou ze niet rechtstreeks beantwoorden.

”Ich möchte die vier jungen Menschen nach einem einmaligen Unterricht vor Publikum nicht beurteilen. Die Ausbildung ist langwierig und komplex und je nach Möglichkeiten zu gestalten. Ich kann weder Lehrer noch Studenten ‘einordnen‘, kann bei einer Masterclass nur eine Momentaufnahme mitnehmen und auch nur einen kurzen Einblick in meine Arbeit geben.“

Op de vraag, naar de reden waarom zij zoveel aandacht besteedde aan toonvorming, ging zij dieper in:

“Ich sehe die Tonproduktion als einen sehr komplexen Vorgang der aus sehr vielen einzelnen Faktoren zusammen wachsen muss. Mir geht es hauptsächlich um die Relation der Elemente. Das heißt, daß der Bogendruck im Verhältnis stehen sollte zum Gegendruck der linken Körperhälfte, des Daumens, des Arms, der Finger, der Saite etc. Der eine Student konzentriert sich zu sehr auf links, der andere zu sehr auf rechts. Man muss sehr viele verschiedene Techniken erlernen und ausprobieren, ehe man seinen eigenen ‘schönen‘ Ton gefunden hat. Und sobald man etwas gefunden hat, sollte man gleich noch einige Varianten dazu erlernen.“

Zouden instrumentalisten vaker lyrische passages eerst moeten zingen en dan pas spelen?

“Ja, unbedingt erst singen!! Die innere Vorstellungskraft wird trainiert und die Hände können dann den Ton viel besser entstehen lassen. Rhythmus, Melodie, Harmonie, Ausdruck etc. sind alles Teilbereiche, die bis ins Unendliche wachsen können. Da gibt es kein ‘fertig‘. Es kann so herrlich sein, gemeinsam mit der Musik zu wachsen und nach einigen Jahren den Blick auf ein Werk noch einmal komplett zu ändern.

Ich wünsche allen Lesern Geduld und Experimentierfreude.J “

Wie bovenstaande tips ter harte neemt, beseft wat er schuilt achter de woorden: „Mooi, maar …. ‘t kan beter”. En degene, die ook uitvoeringen kon bijwonen van Hindemiths ‘Der Schwanendreher’ in Utrecht en Amsterdam door Tabea Zimmermann met het Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Markus Stenz, heeft ervaren wat op een altviool allemaal mogelijk is. Het waren drie leerzame dagen.

Adriaan van ’t Wout.

Verslag/Recensie Britten Altvioolconcours 2015

Posted on by

Redactionele opmerking: Recensies worden op persoonlijke titel gepubliceerd, en vertegenwoordigen derhalve geen officiëel standpunt van de DVS.

Het Britten Altvioolconcours vond afgelopen weekend voor de 2e keer plaats. Veertien jonge altviolisten uit het hele land waren voor dit unieke concours naar Zwolle afgereisd, want nergens anders (in Nederland) wordt er nog een wedstrijd georganiseerd speciaal voor altviolisten die nog geen conservatorium doen.

Er werd gestreden in twee categorieen, 10-13 jaar en 14-18 jaar. De eerste categorie was veruit de kleinste, want veel altivolisten zijn op die leeftijd nog maar net overgestapt. Dan moet je aardig wat lef hebben (of eerder zijn begonnen dan de meesten) om toch nog dit podium te durven betreden.

20150308_BC_strip_1

Jongste categorie vlnr Jonas, Steffie en Sunniva

Net als twee jaar geleden waren drie jonge talenten bereid gevonden om deze stap te wagen. Het verplichte stuk was niet al te pittig, het 2e deel (Allegro) uit het bekende altvioolconcert van Telemann. Steffie de Konink (13) won met een hoge gehalte van muzikaliteit en techniek verdiend, overigens op herhaling van 2013. Sunniva Skaug (11) kreeg een aanmoedigingsprijs voor haar Vocalise van Messiaen. De derde kandidaaat Jonas Meenderink (13) viel ook op met zijn bravoure en levendige spel.

In de oudste categorie waren er veel meer deelnemers. Het verplichte stuk was de Pavane van de nederlandse componist Arne Werkman, die zelf ook aanwezig was. Dit stuk is oorspronkelijk geschreven als concoursrepertoire voor Dana Zemtsov, en werd ook bij de vorige editie van dit concours ingezet als keuzestuk door prijswinnares Ursula Skaug. Afgelopen weekend mochten we het stuk tien keer horen, maar je wordt er niet moe van, het is heel slijtvast. De kandidaten met de ruimste muzikale verbeelding konden zich hier vooral mee onderscheiden.

20150308_BC_strip_2

Enkele deelnemers uit categorie 2, vlnr: Lotte, Andrea, Jeltje

De winnares is Anuschka Pedano (14) geworden, de jongste van allemaal. Naast de Pavane speelde ze een opzwepende Georgische volksdans met de titel Chorumi van de componist Tsintsadze. Het publiek zat in de 5/8 maat mee te deinen, het was een leuke opleving tussen vele smeltromantische versies van de Sonatine van Andriessen en de Romance van Bruch.

20150308_BC_037_Groepsfoto_flat

Groepsfoto van alle deelnemers en de Jury van het Britten Altvioolconcours 2015. 1e prijswinnaar van categorie 2, Anuschka Pedano 6e van links.

Andrea Passalacqua (15) pakte een verdiende 2e prijs met zijn mooi verzorgde spel, en mag met het Britten Jeugd Strijkorkest soleren. Deze eer valt ook Jeltje Quirijnen (15) ten deel, dankzij haar betoverende fluwelen klank. Judith Peters (17) bewees met haar zeer karaktervolle vertolking van de solo-elegie van Britten wederom dat je met een eigenzinnige programmakeuze goed kunt scoren. Haar spel werd beloond met een beurs voor de zomercursus in Woudschoten. Het jonge talent Kaat Schraepen (15) kreeg voor haar Adagio & Allegro (Schumann) de DVS bladmuziekprijs.

We gingen vol mooie indrukken naar huis, en kijken al uit naar de volgende editie!

Kristofer G. Skaug

AVF: Verslag/Recensie Dag 4 en 5

Posted on by
Dag 4: Zaterdag 21 februari

Verslaggever: Karin Dolman

Redactionele opmerking: Recensies worden op persoonlijke titel gepubliceerd, en vertegenwoordigen derhalve geen officiëel standpunt van de DVS.

De Dutch Viola Society heeft het druk vandaag. Terwijl in Delft een reeks altvioolweekenden begint met een masterclass van Mikhail Zemtsov, geeft Emlyn Stam namens de DVS een workshop streektechnieken aan amateurs in Amsterdam (zie onderstaande foto), en ik houd welgeteld één meisje bezig die eventueel wil overstappen naar altviool.

20150221_Emlyn_AVF

DVS-bestuurslid Emlyn Stam geeft workshop streektechnieken aan de bezoekers van het Amsterdam Viola Festival, 21/02/2015 (foto: DVS)

In de middag verplaatst zich het hele festival naar Splendor.

Daar is de kleine zaal ingericht voor de Nederlandse Groep van Viool- en Strijkstokkenmakers (NGV). Saskia Schouten (de nieuwe voorzitter van de NGV) geeft een workshop over de klank van de altviool. En natuurlijk moeten we weer oude met nieuwe instrumenten vergelijken. De uitkomst is zoals in ieder wereldwijd onderzoek, de toehoorder is van overtuigd dat oud of nieuw gelijkwaardig is. De enige die vasthoudt aan een vastgeroest idee (de ene absoluut oud, de andere absoluut nieuw) is de musicus.

Jammer is wel dat Saskia een eigen instrument van zich als leidraad had genomen (ook een beetje logisch, want je wilt jezelf ook verkopen). Had ze een willekeurig instrument van een andere bouwer genomen, was misschien de uitslag weer anders geweest.

De oude instrumenten waren allebei kleinere instrumenten die een mooie klank hebben, maar minder in volume waren dan de veel grotere alt, met een innovatief staartstuk (kunnen we zeker eens een artikel aan wijden) waardoor het instrument zowieso imposanter leek. En de ogen dicht test is dan ook niet meer maatgevend. Ik denk een mislukt experiment maar daardoor niet minder interssant.

Dan was het de beurt aan de drie winnaars van het concours. Shih Hsien Tsan speelde weer het Allegro en Adagio van Schumann in de Borisovsky-bewerking, en nu bij de tweede keer luisteren moet ik zeggen dat ik niet meer zo enthousiast ben. Door de overdadige hoeveelheid noten in de partij van de altviool toe te voegen, kan ik de melodie, zo puur opgeschreven door Schumann, niet meer volgen. Hmmm.

Lisa Eggen speelde voor ons de Hindemith sonate en weer even prachtig als tijdens het concours. Nationaal Concourswinnaar Armen Nazarian kwam met een verrassing: de eerste twee delen van de sonate van Sir Arthur Bliss. Voor de meeste mensen een onbekende sonate. Hij wordt weinig gespeeld en met name omdat het stuk niet alleen complex is voor de speler, maar ook voor de luisteraar. Armen wist het stuk goed over het voetlicht te brengen.

De pompoensoep smaakte na dit recital voortreffelijk. En uitbuikend op zolder werden we getrakteerd op allemaal korte altvioolminiatuurtjes door diverse altviolisten van docent tot student. Ikzelf heb ook aan dit onderdeel meegedaan door de Caprice Viennois te spelen. Een bewerking voor twee altviolen en piano. Aan mij de eer om dit met Lisa te mogen spelen.

Om 20.30 kwam dan nog in de “grote zaal” het altviool ensemble concert. Een waanzinnig mooi en goed gespeeld concert, waaraan alle altviolisten meededen.

Programma:
Händel Hornsuite in F voor 6 altviolen in een bewerking van Stuart Orford
Scriabin selection of Preludes voor 4 tot 8 altviolen in een bewerking van Ruben Sanderse (geweldig bewerkt Ruben!!!)
Duke Ellington Mood Indigo en Glen Miller-Joe Garland  In the Mood, beiden ook weer in een fantastische bewerking van Ruben Sanderse
Wagner Ride of the Valkyries in een bewerking van Matthew Hindson voor 8 altviolen

Na de pauze speelde het hele altvioolorkest o.l.v. Jürgen Kussmaul de wereldpremière van Maurice Horsthuis’ stuk “Cohort“,  speciaal geschreven voor het festival. Een prachtig stuk met de nodige technische hoogstandjes. Componist en altviolist zijn hierin zeker vertegenwoordigd.

Dan het stuk “Secret Society” van Jeppe Moulijn, dat voor het internationale altvioolcongres in Portugal geschreven was. Dit keer met 4 solisten van de masteropleiding in Amsterdam.

En als klap op de vuurpijl een bewerking wederom van Ruben: De Barbier van Sevilla van Rossini.
Ik verheug me al op zondag!!!!!

Dag 5: Zondag 22 februari

Verslaggever: Kristofer G. Skaug

Redactionele opmerking: Recensies worden op persoonlijke titel gepubliceerd, en vertegenwoordigen derhalve geen officiëel standpunt van de DVS.

Het slotconcert op zondagmiddag was in grote lijnen een reprise van de zaterdagavond in Splendor.

Met één belangrijke uitzondering, het eerste stuk, de beroemde Chaconne van Bach,  bewerkt voor 4 altviolen (ik geloof de versie van I. Nodaira) en met barokstokken ten gehore gebracht door de docenten van het Conservatorium (Richard Wolfe, Francien Schatborn, Marjolein Dispa en Judith Wijzenbeek). Hoewel er gedeelde meningen bestaan over de geslaagdheid van deze bewerking, vond ik het voornamelijk erg mooi en boeiend om te horen hoe de diverse stemmen in deze oorspronkelijk voor soloviool geschreven vingerkraker opeens individueel mooi doorgezongen worden. Heerlijk! Ook werd leuk gespeeld met ritmische patronen die (het effect van) diverse vormen van arpeggio nabootsen en uitvergroten.

Als verzamelaar van repertoire voor altvioolensembles voel ik mij bij dit programma als jongetje in een snoepwinkel. Ik kon het feestje in Splendor gisteravond niet bijwonen, en hier wacht de ene na de andere verrassing!

De hoornsuite van Händel, de stukjes van Scriabin: Leuk gespeeld en heerlijke ensembleklanken. De “Ïn the Mood” van Glenn Miller toonde weer eens aan hoe een altvioolensemble het geluid van een big band heel aardig kan benaderen (deze bewerking hoorde ik dan ook voor het eerst bij het ViolaViola festival in mei vorig jaar, waar dhr. Ruben Sanderse ook deelnam in de Viola Big Band van Esther Apituley). Een blijvertje!

Tot slot voor de pauze een klassieker onder de altvioolensemblestukken, in de categorie “voor de lol op de groepsrepetitie”. Echter qua technische eisen te moeilijk om van blad te spelen voor de meeste amateurs. En de masterstudenten hadden er zo te horen nog hard aan gewerkt ook, want het klonk echt geweldig, op zo’n niveau wordt dit stuk volgens mij zelden uitgevoerd.

IMG_0752_flat

Jurgen Kussmaul dirigeert het altvioolorkest in de uitsmijter van Rossini (foto: DVS)

Na de pauze kwam repertoire voor groot altvioolorkest aan bod, onder leiding van maestro (tevens DVS-erelid) Jürgen Kussmaul: Eerst de opdrachtscompositie “Cohort” van Maurice Horsthuis; gisteren in de wereldpremiere, vandaag gewoon nog een keer omdat het zo leuk was. Dito voor het stuk “Secret Society” van Jeppe Moulijn. Sfeervol en mysterieus, met vloeiende en zeer expressieve motiefjes in de solostemmen. Deze muziek verdient absoluut een groter publiek!

De ouverture “Il Barbiere di Sevilla” van Rossini dient als feestelijke uitsmijter.  Wederom veel en terecht applaus voor het vakwerk van arrangeur Ruben Sanderse. Maar vooral hartsgrondelijk applaus voor de organisatie van het festival: De stafleden van het Conservatorium, met Francien Schatborn als frontfiguur. En natuurlijk een hele leger van goede helpers.

Dank ook namens de DVS in het bijzonder voor de goede samenwerking rondom deze editie van het festival, en voor het enthousiasme waarmee Francien ons heeft gepromoot vanaf het podium. Zo hebben zich afgelopen week veel nieuwe vrienden aangemeld bij onze stand, en zijn er zestien serieuze kandidaten voor de masterclass met Tabea Zimmermann volgende maand!

Tot over 2 jaar weer!

AVF 2015: Verslag/Recensie Dag 3

Posted on by

Verslag: Kristofer G. Skaug

Redactionele opmerking: Recensies worden op persoonlijke titel gepubliceerd, en vertegenwoordigen derhalve geen officiëel standpunt van de DVS.

Vrijdagavond 20 februari: De finale van het Nationaal Altvioolconcours is aangebroken. De foyer van het Amsterdamse Conservatorium is gevuld met studenten, docenten en bezoekers – de opwinding is voelbaar. Bij de stand van de DVS is het ook lekker druk, leuk weerzien met altvioolkennissen uit het hele land.

009Om 19:30 uur zit de Sweelinckzaal tot de laatste stoel gevuld. Op het programma staat het klarinetconcert van Mozart als verplicht werk, daarnaast hebben de kandidaten stukken van Brahms en Schumann gekozen. Het valt op dat hier geen enkele oorspronkelijke altvioolcompositie tussen zit, hoewel het ook begrijpelijk is dat een jury wel eens iets anders dan Hindemith, Shostakovich en Clarke wil horen.

Lisa Eggen is als eerste aan de beurt. Dit supertalent zit nog maar in het 2e jaar van haar Bachelor-opleiding, maar weet als enige nederlandse kandidaat nu al tot de nationale finale door te komen. En het is meteen te horen waarom: Haar 1e deel van het klarinetconcert klinkt als een lyrische en boterzachte aria, net zoals Mozart zijn opera-heldinnen die zo vaak toedichtte. Enkele kleine technische foutjes in de op klarinet toegesneden chromatische loopjes zijn voor de muzikale beleving onbelangrijk, maar in mijn hoofd hoor ik de punten-aftrektellers van de jury wel zachtjes klikken. Jammer dat Lisa niet ook het beroemde 2e deel mag spelen, want dat is zo’n benchmark, ik had haar versie toch heel graag willen horen.

Uit de 2e klarinet/altvioolsonate van Brahms (op. 120 no.2) speelt Lisa vervolgens het 1e deel. Onwaarschijnlijk mooi gevormd, puur goud! Mijn enige bedenking zou moeten zijn dat dit qua lieflijkheid nogal lijkt op de Mozart, waardoor uit haar optreden als geheel misschien te weinig contrasten geboden kunnen worden. Cathelijne Noorland wil ik nog even een compliment geven voor haar mooie begeleiding.

De Taiwanees Shih-Hsien Tsai begint waar Lisa eindigde, met Brahms: Uit de eerste sonate (op. 120 no.1) en een muziek waarin een meer bewogen sfeer zit. Je bevindt je opeens op zee in storm. Wat klinkt dat dan ook gelijk overtuigend, je wordt meegezogen in de hoge golfbewegingen. Echter wanneer de koortsachtigheid uit de muziek langzaam wegebt en het deel uitmondt in rustiger vaarwater, zakt ook de klank en spanning van Shih-Hsien een beetje weg, het tedere echo in de slotmaten moet, zo lijkt het, uit radeloosheid extra heen-en-weer gestreken worden.

Vervolgens komt dan Mozart: De aria van het 2e deel wordt in frasen heel mooi neergezet, hoewel er sommige klank/kleurkeuzes misschien niet altijd de besten zijn. In het Rondo verliest Shih-Hsien echter een beetje de controle, het spiccato wil soms niet kloppen en de virtuose klarinetloopjes spelen ook hem parten. Naar het einde toe herpakt hij zich, en met een heldhaftig “paard-ruikt-stal” gevoel stormt hij op de slotstreep af.

De gedoodverfde favoriet, zowel op papier en na de inleidende ronden van het concours,  is zonder meer de Armeense altviolist Armen Nazarian. Hij heeft al een internationale carriere opgebouwd en heeft o.a. bij Bashmet gestudeerd. Zijn optreden hier is echter ook een comeback-verhaal, na een dramatisch fietsongeluk vorig jaar.

Bescheiden komt hij op, samen met zijn russische pianist heel formeel in zwart-wit met strikje. En als enige zonder lessenaar. Hoewel het programmablaadje iets anders voorspelt, begint hij met het Adagio & Allegro van Schumann. Eindelijk iets dat niet voor klarinet is geschreven, maar oorspronkelijk een hoorn-stuk. Op zich een opmerkelijke keus: Qua technische gehalte niet echt iets om koppen met spijkers mee te slaan in een concoursfinale. Het mooie Adagio brengt hij echter met heel veel gevoel en mooie klank. Zijn streek kent een bijna oneindig geduld! En de Allegro-passages zijn heel uitbundig en energiek. Wel wordt gekozen om de snelle triolen heel veel stok en druk te geven, waardoor het flitsende tempo misschien onnodig gedrukt wordt. Hier en daar kraakt het geluid onder de spanning, getuigend van veel durf. Er zijn verrassende en uitdagende octaveringskeuzes gemaakt (heel anders dan in mijn editie), die heel effectief en indrukwekkend zijn.

Dan komt het klarinetconcert weer. Het mooie 2e deel speelt Armen muzikaal heel vrij en met veel zeggingskracht. Het is qua stilistische keuzes soms vrij ver van de gangbare Mozart af, maar als we deze bewerking voor altviool als een “muziek op zich” beluisteren, los van muziekhistorische en “klarinetistische” perspectieven, dan is het gewoon heel erg mooi. Onwillekeurig moet ik echter weer terugdenken aan de Mozart van Lisa, die totaal anders was. Hoe had zij dit 2e deel gespeeld?

In het Rondo werpt Armen alle schroom van zich af, en gaat hij op jacht naar de eindzege, zowel in muzikale als in concours-technische zin. Ook bij hem vallen de technische onvolkomenheden niet te bezweren, en onder de sterke wil om zich erdoorheen te slaan moet het dansante karakter van het Rondo het ook wel een beetje ontgelden. Het valt tevens op dat de bewerking anders is dan die van Shih-Hsien, bijvoorbeeld in de slotmaten wordt voor een hele andere uitgang gekozen. Boeiend!

Prijswinnaars_AVF_2015

Jury en prijswinnaars van het Nationaal Altvioolconcours 2015, vlnr: Guus Jeukendrup, Jürgen Kussmaul, Lisa Eggen (3e), Shih-Hsien Tsai (2e), Armen Nazarian (1e), Liesbeth Steffens, Lucas Vis (juryvoorzitter).  Foto credits: Aoise O’Dwyer, Conservatorium Amsterdam.

De jury beloont Armen met de welverdiende eerste prijs, gemotiveerd o.a. vanuit zijn muzikaliteit en samenspel. Dit brengt diverse optredens met zich mee op Radio 4, en ook bij ons Nationaal Altvioolcongres op 27 juni! Felicitaties alom, ook voor Shih-Hsien (2e) en Lisa (3e prijs).

AVF 2015: Verslag/Recensie Dag 2

Posted on by

Karin Dolman brengt haar impressies van de tweede dag (do 19 febr.) van het Amsterdam Viola Festival & Nationaal Altvioolconcours.

Redactionele opmerking: Recensies worden op persoonlijke titel gepubliceerd, en vertegenwoordigen derhalve geen officiëel standpunt van de DVS.

In de ochtend zijn er allerlei masterclasses voor de studenten en ook is er een vioolbouwer, waar je bij langs kon gaan. Ikzelf ben wat later gegaan. Een uur voor de repetitie van het altvioolorkest schuif ik het conservatorium binnen, naar de tafel van de Dutch Viola Society. Daar zet ik alles weer neer en ook heb ik nog twee posters voor het nationaal altvioolcongres neergelegd, zodat iedereen daarvan op de hoogte wordt gebracht.

De zes overgebleven kandidaten van het Concours krijgen ieder een half uur voor één van de Fantasieën van Telemann en een sonate van Hindemith. Blijken nou alle zes kandidaten dezelfde Hindemith-sonate te hebben gekozen. Gelukkig kregen we wel wat verschillende Telemann-Fantasieën te horen.

De eerste kandidate is Iteke. Een mooi verzorgde Telemann met veel versieringen, helaas een onzekere Hindemith.

Dan komt Monica Jensen, een studente uit Den Haag. Ze is nog heel jong (19). Wat me weer opvalt is haar perfectie van de linker hand. Maar ook haar streektechniek is als uit een boekje. Wat mist is de variatie in wat ze kan, waardoor alles op den duur wat vlak gaat klinken. En speelvreugde straalt er ook nog niet van af, maar ik beloof haar een goede toekomst. Een groot talent dat zich zeker nog gaat ontwikkelen.

Daarna de beurt aan Armen Nazarian. Wat een musicus. In de Telemann vind ik toch dat je zijn Armeense afkomst hoort. Hij weet op een bijzondere manier met zijn materiaal om te gaan (daar bedoel ik de noten van de componist mee). En hij gooit zich met 150% in de strijd in de Hindemith, wat hem helaas een paar cruciale missers oplevert.

Na de pauze is Lisa als eerste aan de beurt. Een mooie Telemann, goede muzikale fraseringen en ook de Hindemith heeft ze duidelijk begrepen. Wat me opvalt is hoe goed Lisa hoort wat haar stok doet. De toon is altijd aanwezig, in de zachte piano’s maar ook in de fortissimo’s is altijd de noot waar het om gaat aanwezig.

De Chinees Cheng Peng maakt een bescheiden indruk, hij zou nog meer muzikaal kunnen leren communiceren.

De Taiwanees Shih Hsien is dan wel van ander hout gesneden. Hij laat wel horen wat muziek is en heeft een geweldige techniek, zijn houding zou nog wel wat bijgeschaafd kunnen worden: een katachtig gekromde rug waarmee de streek in het geding zou kunnen komen

Eigenlijk is de uitslag wel duidelijk. De Armeen, de Taiwanees en Lisa zijn overduidelijk de meest rijpe en muzikale altviolisten. Voor niemand is de uitslag dus een verrassing. Toch blijft het altijd spannend.

We hebben een uur de tijd om wat te eten voor het Teachers’ Concert begint.

Daar neemt Marjolein Dispa de aftrap. Samen met Max Knigge en Judith Wijzenbeek. Marjolein heeft een prachtige bewerking gemaakt van een fantasie en fuga van Bach. De Fantasie begint solo en bij de fuga komen er twee altviolen bij. Een geweldige bewerking die ook zeer geschikt is voor bijv. een eindexamenkandidaat om toch ook het samenspel erbij te betrekken.

Daarna komt Marjolein nog met het Scherzo uit het hoorntrio van Brahms. De hoorn wordt gespeeld door Marjolein (op de altviool). Maar hier mis ik dan toch de klank van de hoorn. Ik had in dit geval dan ook de noten aangepast uit de hoornpartij. Brahms is lang genoeg dood dat je daar geen toestemming voor hoeft te vragen.

Nobuko Imai, wat een steraltvioliste is ze toch. Zij kwam met een eigen bewerking van de cellosuites van Benjamin Britten. Een verrijking voor het altvioolrepertoire. Een groot applaus vulde dan ook de overvolle zaal.

Na de pauze speelde Jürgen Kussmaul voor ons het vioolconcert in G van Mozart, maar dan in C. Het is leuk om het een keer een kwint lager te horen, maar het is zo’n overbekend stuk, dat ik steeds die kwint erbij denk.
De prachtige melodie van Tsjaikovsky bekoorde mij veel meer. Een pianostuk bewerkt voor altviool en piano.

Richard Wolfe bracht een solostuk mee van de componist Joel Hoffman. Joel Hoffman zelf was aanwezig en gaf een toelichting op zijn variaties op een melodie uit zijn Pools Joodse opera.  Erg goed gespeeld door Richard. Met vuur en vlam en wederom een stuk voor iedere graag studerende altviool voor op het repertoire!

Carlos Michans schreef op verzoek van Ronald Hogeveen een stuk in drie delen voor zijn vrouw Francien Schatborn. Francien kwam op het podium en vertelde het publiek over het ontstaan van het stuk. Drie liefdesdelen samengevoegd tot één compositie. Het eerste deel, liefde met een droevige ondertoon, het tweede deel een meer vechtend deel en dat is, zoals Francien ons verteld ook in de liefde vaak het geval en het laatste deel de liefde in zijn puurste vorm. Nou en niet alleen spelend liet Francien het horen, maar ook fysiek wist ze het stuk over het voetlicht te brengen.

De avond werd afgesloten met het tweede concert voor 4 altviolen van Telemann door Richard, Nobuko, Marjolein en Francien.

AVF 2015: Recensie 1e Ronde Nationaal Concours

Posted on by

Recensent: Karin Dolman

Redactionele opmerking: Recensies worden op persoonlijke titel gepubliceerd, en vertegenwoordigen derhalve geen officiëel standpunt van de DVS.

Na een paar maanden hard werken zijn uiteindelijk 12 kandidaten voor het Nationaal Altvioolconcours via een videoronde geselecteerd.

In de eerste ronde stond als verplicht werk het eerste deel van het klarinetconcert van Mozart op het programma. In omloop 2 versies, maar allebei in A groot. In Portugal tijdens het internationaal altvioolcongres stond hetzelfde concert, maar dan in G.

Doordat ik nog wat andere dingen in de ochtend te doen had, heb ik de eerste 4 kandidaten niet gehoord (Connie Wan, Iteke Wijbenga, Armen Nazarian, en Mattijs Roelen).

De eerste kandidate waar ik wel bij was, was mijn eigen studente uit Rotterdam, Ana Rodriguez. Zij speelde de Mozart in een versie die gevonden is door Cristopher Hogwood. Een zeer vituose versie, met veel violistische loopjes.
Haar keuzestuk was het Scherzo van Brahms. Wat betreft Ana ben ik natuurlijk bevooroordeeld, ook al wist ik wel dat ze niet goed genoeg was om naar een volgende ronde door te gaan. Maar ik heb genoten, en gelukkig zij ook!

Daarna was het de beurt aan Lisa Eggen, waarover ik wederom bevooroordeeld ben. Lisa studeert nu in Amsterdam bij Francien Schatborn. Lisa weet iedere keer weer haar publiek te bespelen met haar toon, muzikale interpretatie en podiumpresentatie.

De Taiwanese Shih-Hsien Tsai kwam met een geweldige bewerking van Schumann’s Adagio en Allegro van de Russische grootmeester der bewerkingen Borisovsky! Ik had deze bewerking nog nooit gehoord, maar zeker de moeite waard om in een database voor bewerkingen te zetten!

De vierde voor de lunchpauze was de Engelse Monica Jensen, een studente van Asdis Valdismardottir. Zo verlegen als ze opkwam, zo trefzeker was ze met haar kleine vingertjes. En weer zo verlegen nam ze het applaus in ontvangst.

Na de pauze begonnen we met de Chinees Cheng-Peng Cheong. De Fantasiestücke van Schumann had hij gekozen. De eerste twee delen. Ik moet zeggen goed gespeeld, maar echt een verschil tussen de Mozart en Schumann was er niet.

De Ier Martin Moriarty had als keuzestuk het eerste deel uit de sonate in Es van Brahms. Martin was nog een beetje zoekende naar Brahms. In de Mozart hoopte ik op wat meer versieringen.

De hekkensluiter was Geerten Feller. Een derdejaars student bij Marjolein Dispa. Ook hij maakte een goede beurt. Goed voorbereid, helaas niet genoeg voor de volgende ronde.

De uitslag: naar de tweede ronde morgen gaan door: Iteke Wijbenga, Armen Nazarian (Armenië), Lisa Eggen, Shih-Hsien Trai, Monica Jensen en Cheng-Peng Cheong.

20150218_AVF_1eRonde_concours

Foto credit: Aoise O’Dwyer (Amsterdam Viola Festival)

Het programma voor Donderdag:
Vanaf 9.30 masterclasses, om 14.30 de tweede ronde concours, 16.00 concert en om 20.00 Teachers concert

Verslag Kerst met DVS

Posted on by

Door weer, wind en sneeuw hebben ongeveer 30 altvioolfanatici zich op zaterdag 27 december naar de DVS kerstbijeenkomst geploegd. Terwijl Darija Kozlitina en pianist Daniël Kramer de Rietveldheaterzaal alvast vulden met flarden woestmoeilijke Hindemith, liepen de eerste vrijwilligers zich om 14.00 uur al warm met het klaarzetten van een heerlijke borreltafel. De foyer van het Rietveldtheater in Delft heeft nog niet zo lang geleden een mooie lik verf gekregen en dat was goed te zien! Een prima locatie voor een kerstbijeenkomst.

Na ontvangst van alle gasten – waarbij we als organisatie ook een paar voor ons onbekende gezichten troffen – kon het recital dan eindelijk beginnen. Als aftrap gaf het bestuur van de DVS eerst nog een korte presentatie van de inspanningen over het afgelopen jaar. Er werd kort verteld over het succesvolle bezoek in november van de Nederlandse delegatie aan het Internationaal Altvioolcongres in Porto, waarbij Nederland een prominent(er)e rol heeft gekregen.

IMG_1847

Het DVS bestuur (vlnr: Roald van Os, Emlyn Stam, Stijn van der Schoor en Karin Dolman) berichten over de belangrijkste DVS mijlpalen in 2014

DVS heeft ook het voornemen om zélf in 2018 het Internationaal Altvioolcongres in Rotterdam te gaan organiseren. Het bestuur vroeg daarom alle aanwezigen om vooral nu al mee te denken hoe we dit grootse plan kunnen bolwerken met elkaar.  In 2016 moet er namelijk al een financieel plan klaarliggen, er is op korte termijn werk aan de winkel! Omdat het project bovenop het takenpakket van het dagelijks bestuur (allen vrijwilligers) komt, is er een dringende behoefte aan vrijwilligers die mee willen helpen bij de voorbereidingen. Tot groot genoegen van het bestuur hebben zich na afloop van de bijeenkomst al wat mensen aangemeld die graag ‘in natura’ willen bijdragen aan dit internationale congres. Ook heeft DVS er weer een paar Vrienden bijgekregen.

Met een goed glas glühwein of een lokaal Delfts biertje in de hand konden de bezoekers genieten van een trio van Beethoven in bewerking voor 3 altviolen door maestro Emlyn Stam, Darija Kozlitina en Karin Dolman. Darija Kozlitina en pianist Daniël Kramer tekenden voor de Opus 11 nr. 4 sonate van Hindemith. Karin Dolman en Darija Kozlitina trakteerden het publiek op het prachtige lament van Frank Bridge. Na dit duo vlogen de vonken er bij Karin vanaf in het Scherzo van Brahms.

WP_20141227_14_48_24_Pro

Trio van Dvorak bewerkt voor 3 alten: vlnr. Emlyn Stam, Darija Kozlitina en Karin Dolman.

Emlyn Stam presenteerde in een duo van Stamitz voor 2 altviolen zijn getalenteerde leerlinge Anna Jurriaanse. Als slotstuk vormden alle aanwezige Vrienden van de DVS een altvioolensemble (klik hier om een video te zien) om zo samen met bariton Jan van der Elst (tevens bouwer van altviolen) twee kerstliederen te spelen.

IMG_1865

Gezellig naborrelen in de foyer van het Rietveldtheater.

In de gezellige en heerlijk warmgestookte foyer werd onder het genot van een hapje en een drankje nog even nagepraat over het concert. Geïnspireerd door al die mooie altvioolklanken, opgewarmd en voldaan keerde iedereen weer naar huis.

Roald van Os

Vilde + Nils = Mozart

Posted on by

Concertgebouw, 18/5/2014

Het is spijtig voor het kammerorchesterbasel (sic – kennelijk een taalkundige ondeugd verzonnen door een marketingmannetje in die brave zwitserse stad), maar ik was toch echt deze zondagochtend naar Amsterdam afgereisd voor de solisten – de jonge supervioliste Vilde Frang gekoppeld aan de geprezen duitse altist Nils Mönkemeyer in de Sinfonia Concertante, KV 364 van Mozart.

Frang+Monkemeyer

Het eerste deel begint als een soort samenvatting van alle bekende Mozart-vioolconcerten, met een uitgebreide introductie door het orkest, en thematische initiatieven die door de violist(e) worden geserveerd met veel brille. Maar dan, maar dan, die altviool. Hij retourneert de melodische voorzetjes met zijn ronde diepe stem, als een oude verkleurde spiegel met kleine deukjes, de lichtstralen van de viool komen terug als pure warmte met kleine werveltjes humor.

Het buitengewoon dialogische karakter van dit dubbelconcert krijgt nog meer gestalte door de innemende vrouwelijkheid achter de vioolstem, en de complementaire (in dit geval mannelijke) karakter van de altviool (we voegen haastig toe dat hij echter wel steeds een gentleman blijft!). Ik denk onwillekeurig terug aan eerder beluisterde of bekeken opnames met Heifetz en Primrose, Vengerov en Bashmet, allemaal fantastische musici. Maar de gedachte dat ze elkaar het hof zouden maken met deze muziek gaat wel wringen.

Op een zonovergoten lentedag komt deze Mozart direct over als een remix van het liefdesduetje tussen Papagena en Papageno. Net als die toertelduifjes raken de stemmen verstrengeld in elkaar tijdens de cadenza’s, die voor de zekerheid door Mozart zelf zijn uitgeschreven. Ik ben wel benieuwd hoe deze solisten er met een gezamenlijke improvisatie waren uitgekomen – dat durf zou ik graag eens op het podium willen zien!

Om bij de opera-beeldspraak te blijven: Het Andante (2e deel) is een tweestemmige aria vol warme weemoed. Er wordt met veel gevoel gezongen, wederom in dialoog. Het is een hemelse muziek die we in onze tijd hard nodig hebben, niet om de problemen van de wereld te ontvluchten, maar om hoop te houden.

De afsluitende Rondo is wat minder diepgaand, maar geeft ons een frisse douche om te ontwaken, na de mooie droom van het 2e deel. Je merkt ook wel dat de solisten naar elkaar toe zijn gegroeid, kleine lachjes en knipoogjes schieten heen en weer, de laatste restjes schroom worden opzij gezet. Na het slotakkoord omhelzen de solisten elkaar spontaan, uit pure vreugde.

De geroemde akoestiek van deze zaal stond onwaarschijnlijk zachte pianissimo‘s toe, zowel in de begeleiding als in de solo-cadenzas. Opvallend was ook de hele malse en tegelijk onbreekbare altvioolklank van het relatief piepjonge instrument, dat in München door Peter Erben vervaardigd is.

Na de zegerijke aftocht van de Mozart-solisten heeft het orkest nog een hele mooie uitvoering van de Strijkerserenade van Tchaikovsky gegeven. Na zo’n sprankelende Mozart viel het wel enigzins zwaar om in het gepijnigde gevoelsleven van deze rus te duiken, ook al is deze serenade wel een van zijn minder duistere stukken.

Benieuwd? Oordeel zelf! De audio-opname kun je nog even hier terugluisteren. En voor wie Vilde Frang nog graag live wil bewonderen, is er goed nieuws: ze komt in juni naar het Internationaal Kamermuziekfestival Utrecht van Janine Jansen, en de maand daarop treedt ze op bij de Delft Chamber Music Festival van Liza Ferschtman.

23/05/2014: Het concert staat nu ook op YouTube, opgenomen door de AVRO.

Kristofer Skaug, DVS