Onze Duitse vrienden van de Deutsche Viola Gesellschaft organiseerden dit jaar van 11-13 oktober een altvioolfestival in Berlijn, ter ere van de vijftig jaar geleden gestorven componist Paul Hindemith, diens werken een groot deel van het altvioolrepertoire beslaan.

Hoewel ik de eerste dag van het festival, gevuld met lezingen en het openingsconcert, niet aanwezig kon zijn, was ik toch niet getreurd. Ik bezocht namelijk de parel van het weekend: een kamermuziekconcert in de Berliner Philharmonie met Tabea Zimmermann. Voorafgaand aan het concert werd Zimmermann geïnterviewd in de foyer van de Philharmonie, waar overigens ook een kleine tentoonstelling te zien was over het leven en werk van Paul Hindemith. In het interview werd ingegaan op het door Zimmermann zelf  samengestelde concertprogramma: “Het is een heel lang programma en bestaat eigenlijk alleen uit mijn lievelings-altvioolstukken”. In dit concert musiceerde zij met leden van de Berliner Philharmoniker en met een zeer talentvolle leerlinge van haar. Een indrukwekkende ‘Naturale’ van Berio, een bijzondere sonate voor viola d’amore en piano van Hindemith en een krachtige ‘Viola, Viola’ van Georg Benjamin waren voor mij de hoogtepunten van dit concert. Zimmermann, die in bijna ieder stuk speelde, musiceerde ondanks het zware en lange programma als een leeuwin. Haar aanwezigheid op het podium, haar klank en muzikale finesse zijn zo fantastisch. Zonder twijfel is zij naast de beste altvioliste ook de beste musicus die ik tot nu toe in klassieke concerten heb gehoord.

De volgende ochtend was ik vroeg in de Hanns Eisler Hochschule für Musik, waar Thomas Riebl  composities op zijn vijfsnarige bariton-altviool speelde. Interessant aan dit instrument was de toegevoegde laagte van de extra snaar, die bijvoorbeeld in een duet voor viool en altviool van Mozart goed tot zijn recht kwam. Een bewerking van een deel uit de vierde symfonie van Mahler voor altviool en bariton-altviool was een verrassend eindstuk van deze presentatie.
Beethovenkenner Dr. Michael Ladenburger legde aan de hand van dia’s van manuscripten uit hoe Beethoven als componist te werk ging. Interessant om al dat gekras en geschraap te zien (in die tijd bestonden gummen nog niet, dus als iets verkeerd was opgeschreven, werd de bovenste oppervlakte van het papier weggeschrapt).
In de laatste bijeenkomst van de al zeer leerzame zondag vertelden een oud-collega, een kennis en een dochter van een kennis van Hindemith over Hindemith als persoon. Wie was hij? Er werden dagboekaantekeningen voorgelezen en verhalen en anekdotes uit de tweede hand verteld, zodat we een iets duidelijker beeld kregen van wie de altijd zeer gesloten Hindemith eigenlijk was.

Het festival eindigde met een slotconcert bestaande uit enkel altvioolrepertoire. Leerlingen van Tabea Zimmermann speelden stukken van Hindemith, Brett Dean, en een hoogtepunt vond ik de vertolking van Schumann’s Märchenbilder van de prijswinnares van het ARD-concours 2013: Kyoungmin Park. Met zeer grote zeggingskracht nam zij het publiek mee in de sprookjes die wonderschoon van klank waren.
Naast het bijwonen van de voordrachten en lezingen, waren er ook Berlijnse viool- en altvioolbouwers aanwezig die hun instrumenten en stokken uitstalden. Tussendoor konden de altviolisten die dit festival bezochten dus nieuw materiaal uitproberen. Al met al een zeer muzikaal en inspirerend weekend.

door Yanna Pelser