Verslag: Kristofer G. Skaug
Redactionele opmerking: Recensies worden op persoonlijke titel gepubliceerd, en vertegenwoordigen derhalve geen officiëel standpunt van de DVS.
Vrijdagavond 20 februari: De finale van het Nationaal Altvioolconcours is aangebroken. De foyer van het Amsterdamse Conservatorium is gevuld met studenten, docenten en bezoekers – de opwinding is voelbaar. Bij de stand van de DVS is het ook lekker druk, leuk weerzien met altvioolkennissen uit het hele land.
Om 19:30 uur zit de Sweelinckzaal tot de laatste stoel gevuld. Op het programma staat het klarinetconcert van Mozart als verplicht werk, daarnaast hebben de kandidaten stukken van Brahms en Schumann gekozen. Het valt op dat hier geen enkele oorspronkelijke altvioolcompositie tussen zit, hoewel het ook begrijpelijk is dat een jury wel eens iets anders dan Hindemith, Shostakovich en Clarke wil horen.
Lisa Eggen is als eerste aan de beurt. Dit supertalent zit nog maar in het 2e jaar van haar Bachelor-opleiding, maar weet als enige nederlandse kandidaat nu al tot de nationale finale door te komen. En het is meteen te horen waarom: Haar 1e deel van het klarinetconcert klinkt als een lyrische en boterzachte aria, net zoals Mozart zijn opera-heldinnen die zo vaak toedichtte. Enkele kleine technische foutjes in de op klarinet toegesneden chromatische loopjes zijn voor de muzikale beleving onbelangrijk, maar in mijn hoofd hoor ik de punten-aftrektellers van de jury wel zachtjes klikken. Jammer dat Lisa niet ook het beroemde 2e deel mag spelen, want dat is zo’n benchmark, ik had haar versie toch heel graag willen horen.
Uit de 2e klarinet/altvioolsonate van Brahms (op. 120 no.2) speelt Lisa vervolgens het 1e deel. Onwaarschijnlijk mooi gevormd, puur goud! Mijn enige bedenking zou moeten zijn dat dit qua lieflijkheid nogal lijkt op de Mozart, waardoor uit haar optreden als geheel misschien te weinig contrasten geboden kunnen worden. Cathelijne Noorland wil ik nog even een compliment geven voor haar mooie begeleiding.
De Taiwanees Shih-Hsien Tsai begint waar Lisa eindigde, met Brahms: Uit de eerste sonate (op. 120 no.1) en een muziek waarin een meer bewogen sfeer zit. Je bevindt je opeens op zee in storm. Wat klinkt dat dan ook gelijk overtuigend, je wordt meegezogen in de hoge golfbewegingen. Echter wanneer de koortsachtigheid uit de muziek langzaam wegebt en het deel uitmondt in rustiger vaarwater, zakt ook de klank en spanning van Shih-Hsien een beetje weg, het tedere echo in de slotmaten moet, zo lijkt het, uit radeloosheid extra heen-en-weer gestreken worden.
Vervolgens komt dan Mozart: De aria van het 2e deel wordt in frasen heel mooi neergezet, hoewel er sommige klank/kleurkeuzes misschien niet altijd de besten zijn. In het Rondo verliest Shih-Hsien echter een beetje de controle, het spiccato wil soms niet kloppen en de virtuose klarinetloopjes spelen ook hem parten. Naar het einde toe herpakt hij zich, en met een heldhaftig “paard-ruikt-stal” gevoel stormt hij op de slotstreep af.
De gedoodverfde favoriet, zowel op papier en na de inleidende ronden van het concours, is zonder meer de Armeense altviolist Armen Nazarian. Hij heeft al een internationale carriere opgebouwd en heeft o.a. bij Bashmet gestudeerd. Zijn optreden hier is echter ook een comeback-verhaal, na een dramatisch fietsongeluk vorig jaar.
Bescheiden komt hij op, samen met zijn russische pianist heel formeel in zwart-wit met strikje. En als enige zonder lessenaar. Hoewel het programmablaadje iets anders voorspelt, begint hij met het Adagio & Allegro van Schumann. Eindelijk iets dat niet voor klarinet is geschreven, maar oorspronkelijk een hoorn-stuk. Op zich een opmerkelijke keus: Qua technische gehalte niet echt iets om koppen met spijkers mee te slaan in een concoursfinale. Het mooie Adagio brengt hij echter met heel veel gevoel en mooie klank. Zijn streek kent een bijna oneindig geduld! En de Allegro-passages zijn heel uitbundig en energiek. Wel wordt gekozen om de snelle triolen heel veel stok en druk te geven, waardoor het flitsende tempo misschien onnodig gedrukt wordt. Hier en daar kraakt het geluid onder de spanning, getuigend van veel durf. Er zijn verrassende en uitdagende octaveringskeuzes gemaakt (heel anders dan in mijn editie), die heel effectief en indrukwekkend zijn.
Dan komt het klarinetconcert weer. Het mooie 2e deel speelt Armen muzikaal heel vrij en met veel zeggingskracht. Het is qua stilistische keuzes soms vrij ver van de gangbare Mozart af, maar als we deze bewerking voor altviool als een “muziek op zich” beluisteren, los van muziekhistorische en “klarinetistische” perspectieven, dan is het gewoon heel erg mooi. Onwillekeurig moet ik echter weer terugdenken aan de Mozart van Lisa, die totaal anders was. Hoe had zij dit 2e deel gespeeld?
In het Rondo werpt Armen alle schroom van zich af, en gaat hij op jacht naar de eindzege, zowel in muzikale als in concours-technische zin. Ook bij hem vallen de technische onvolkomenheden niet te bezweren, en onder de sterke wil om zich erdoorheen te slaan moet het dansante karakter van het Rondo het ook wel een beetje ontgelden. Het valt tevens op dat de bewerking anders is dan die van Shih-Hsien, bijvoorbeeld in de slotmaten wordt voor een hele andere uitgang gekozen. Boeiend!
Jury en prijswinnaars van het Nationaal Altvioolconcours 2015, vlnr: Guus Jeukendrup, Jürgen Kussmaul, Lisa Eggen (3e), Shih-Hsien Tsai (2e), Armen Nazarian (1e), Liesbeth Steffens, Lucas Vis (juryvoorzitter). Foto credits: Aoise O’Dwyer, Conservatorium Amsterdam.
De jury beloont Armen met de welverdiende eerste prijs, gemotiveerd o.a. vanuit zijn muzikaliteit en samenspel. Dit brengt diverse optredens met zich mee op Radio 4, en ook bij ons Nationaal Altvioolcongres op 27 juni! Felicitaties alom, ook voor Shih-Hsien (2e) en Lisa (3e prijs).